Prokletije – Bajveće potencijalno skijalište na tlu bivše SFR Jugoslavije

Ski Centri Crna Gora Prokletije – Najveće potencijalno skijalište na tlu bivše SFR Jugoslavije

Prokletije – Najveće potencijalno skijalište na tlu bivše SFR Jugoslavije

Prof. dr Marko Knežević

Prema Studiji OECD (Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj), koja nosi naslov "Analiza mogućnosti i problema razvoja zimskog turizma u Jugoslaviji, Ženeva, 1969, koju su izradili poznati eksperti za zimski turizam Žan Iten i Mišel Rej, skijaški tereni SFR Jugoslavije raspolažu sa ukupno 545.536 metara denivelacija, tj. visinskih razlika, potencijalnih skijaških staza.

Po toj studiji Prokletije sa stanovišta mogućnosti korišćenja potencijalnih terena za skijanje posjeduju najbolje uslove za razvoj zimsko-sportskog turizma na toj državnoj teritoriji. Kao najveća potencijalna skijaška regija, Prokletije po ukupnom zbiru denivelacija potencijalnih skijaških staza od ukupno 106.000 m zauzimaju prvo mjesto medju planinama. SFRJ. Čak su ispred Šar planine, Triglava i svih drugih visokih planina.

Od 10 potencijalnih skijaških centara u Jugoslaviji 8 se nalazi na Proklatijama i Šar planini. Po denivelacijama eksperti su klasifikovali potencijalne skijaške centre na velike, srednje, i manje. Veliki centri su na Prokletijama, Šar planini i Julijskim Alpima u Slovniji. Sa najviše velikih centara raspolažu Prokletije.

Skijaši na majskom snijegu na Bogićevici,

Prema toj studiji, која nije našla primjenu u Crnoj Gori, Crna Gora raspolažu sa ukupnim zbirom denivelacija skijaških staza od 59.330 m. Na Plavsko-gusinjskim Prokletijama trasirano je 29 potencijalnih skijaških staza sa ukupnim zbirom denivelacija od 42.600 m. Bjelasica raspolaže sa 11 skijaških staza i zbirom od 8000 m denivelacija, Komovi sa 7 staza i zbirom od 5770 m denivelacija, a Durmitor sa 4 staze i zbirom 3360 m denivelacija. Proizilazi da su skijaški potencijali Prokletije skoro duplo veći od skijaških potencijala Bjelsice, Komova i Durmitora zajedno. Međutim, za razliku od Kolašina i Žabljaka, gdje je izgrađena izvjesna turistička infrastruktura za zimski turizam, na području Plava i Gusinja od 29 skijaških staza ne postoji ni jedna uređena i aktivna staza sa žičarom ili ski-liftom, pa nema ni zimskog turizma. Uprkos potencijalima Prokletija nema na skijaškoj mapi Crne Gore.

Potencijali i prednosti Prokletija za zimski turizam ne mogu se uporediti sa drugim planinama ni sa gledišta visine i dužine zadržavanja sniježnog pokivaca, što je vrlo značajan uslov u pogledu dužine zimske turističke sezone i ekonomskih efekata od nje.

Kod istraživanja uslova za skijališta prihvaćen je kriterijum da se na geografskoj širini sjeverne Crne Gore minimalna nadmorska visina sa povoljnim sniježnim pokrivačem nalazi na 1.100 metara, na sjevernoj, sjeverozapadnoj i sjeveroistočnoj planinskoj strani, i na 1.400 metara. na južnoj, jugoistočnoj i jugozapadnoj strani. Sa gledišta trajanja sniježnog pokrivača, uslov za postojanje zimsko-sportskog centra je da postoji sniježni pokrivač sa najmanje 10-15 cm u periodu od 15. XII do 15.IV, znači puna četiri mjeseca. Potencijalni skijaški centri u kompleksu crnogorskih Prokletija ne samo da ispunjavaju ove uslove, nego imaju neuporedivo veće parametre.

Na osnovu atlasa klime, utvrđeno je da na Prokletijama u pojasu od 1400 do 1800 m nadmorske visine ima 70 do 100 dana u toku godine sa sniježnim pokrivačem visine 30 i više santimetara dok na visinama iznad 1800 m do najviših vrhova, gdje su glavni potencijalni skijaški tereni, srednji broj dana sa pomenutom visinom snijega iznosi 140 do 160. Jovan Cvijić još još 1913. godine zapazio da su Prokletije snjegovitije planine od Durmitora, Komova, Bjelasice i Šar planine. Bogatstvo Prokletija sniježnim pokrivačem u vezi je sa njihovom apsolutnom visinom i položajem u zoni sukobljavanja kontinentalnih i sredozemnih vazdušnih masa.

Zbog zanemaarivanja sniježnih uslova u Crnoj Gori ne rijetko se dešava da zbog nedostatka prirodnog i neproizvodnje vještačkog snijega propadne sezona u Kolašinu, pa čak i na Žabljaku, dok na terenima Bogićevice i drugih potencijalnih skijališta na Prokletijama snijega za skijanje ima i do majskog sunca, pa ni tada nije potreban vještački snijeg. U nekim glacijalnim udubljenjima ima ga i u toku ljeta.

Skijaški teren na Popadiji, bez tragova skija.

Zašto na Prokletijama nema zimskog turizma, evo nekoliko razloga. Politiku turizma u Crnoj Gori nazad 30 godina vladavine odlazećeg režima kreirali su političari a ne stručnjaci. Političari su favorizovali i forsirali razvoj primorske i središnje regije dok je sjeverna - planinska totalno zapostavljena. U razvoj turističke infrastrukture za zimski turizam, pa ni za ljetnj, na području plavsko-gusinjskih Prokletija nijesu ulagane nikakve investicije. To, pored ostalog, potvrđuje odluka Uprave Skijališta Crne Gore donesena 2018. godine, kojom su predviđena investiciona ulaganja od 100 miliona evra za naredne četiri godine u izgradnji skijališta u opštinama Kolašin, Žabljak, Mojkovac i Bijelo Polje, dok je opština Plav, iako sa najvećim skijaškim potencijalima zaobiđena.

Strategija razvoja turizma u Crnoj Gori do 2020. godine daje prednost razvoju turističkih destinacija Durmitora, Bjelasica i Komova.

Klasterizacijom u Crnoj Gori radi povezivanja primorskog i planinskog turizma Prokletije su takođe zaobiđene. Umjesto da budu poseban klaster, priključene su klasteru Bjelasice i Komova.

Prof. dr Marko Knežević

Diplomirao geografiju na Prirodno-matematičkom fakultetu u Beogradu, gdje je i magistrirao uz rad 1977. godine. Radio u Plavu kao profesor geografije u Osnovnoj školi i Gimnaziji. Bio direktor Gimnazije i Ugost. preduzeća "Plavsko jezero". Godine 1984. nastavio posao na Prirodno-matematičkom fakultetu u Prištini - Odseku za geografije, gdje je doktorirao 1991. godine. Bio šef Odsjeka za geografiju 6 godina. Penzionisan 2000. godine. Sada živi u Plavu, Crna Gora.