Snežni pokrivač kao klimatski element

Oko skijanja Ski zanimljivosti Snežni pokrivač kao klimatski element

Snežni pokrivač kao klimatski element

Najveći deo padavina na Zemlji čini kiša. Druga po važnosti padavina je sneg. Sneg i ostale čvrste padavine čine beznačajnu količinu vode koja padne na tlo. Sneg nastaje postepenom sublimacijom vodene pare na temperaturi ispod 0°C. On pada na zemljinu površinu kada je nivo na kome počinje zaleđivanje toliko blizu tlu da se snežni kristali ne stignu istopiti na svom kratkom putu.

To ne može biti sloj vazduha deblji od 300 m. Hladan vazduh može sadržati malo vodene pare, tako da je padanje snega obično praćeno relativno višom temperaturom nego u danima pre padanja snega. Snežne pahulje se mogu održati na tlu i formirati snežni pokrivač samo ako je temperatura tla ispod 0°C. U suprotnom, one se tope.

Sneg je vrsta visokih padavina, a snežni pokrivač nastaje kao posledica padanja snega. Međutim, zbog svog posebnog značaja snežni pokrivač se izdvaja kao poseban klimatski element, naročito za srednje i više geografske širine i veće nadmorske visine na nižim geografskim širinama. On se ističe i kao važan klimatski faktor. Podaci u vezi sa snežnim pokrivačem su bitni za rešavanje mnogih praktičnih pitanja.

U višim geografskim širinama i na većim nadmorskim visinama količina napadalog snega veća je od njegovog otapanja i isparavanja, pa se on tamo nagomilava. Granica iznad koje nastaje takva akumulacija snežnih masa (u suštini to je pojas određene širine) naziva se snežna granica. Drugim rečima, to je granica iznad koje snežni pokrivač ostaje neotopljen tokom cele godine. U vezi sa snežnim pokrivačem beleže se dani sa pojavom (padanjem) snega, dani sa snežnim pokrivačem, zatim se meri visina snežnog pokrivača u 7 časova svakog dana dok on postoji, i to pomoću snegomernog lenjira (snegomera). Određuje se i gustina snega pomoću snegomerne vage.

Visina snežnog pokrivača se izražava u centimetrima (cm) i meri se svakog dana dok snežni pokrivač postoji. Snegomerni lenjir (snegomer) je letva na kojoj se nalazi centimetarska podela.

Na visinu snežnog pokrivača mogu u velikoj meri uticati mikroklimatski faktori. Ako mesto merenja nije dobro odabrano, onda vetar može da navejava ili da odnosi sneg sa tog mesta (brežuljak, zaklonjena mesta, proplanci, šuma itd). Zato se merenje vrši na dva odabrana mesta (terena), koja nisu međusobno previše udaljena. Na svakom od određenih mesta se postavljaju po tri lenjira, i to tako da približno sačinjavaju jednakostranični trougao, a da je rastojanje između njih po 10 metara. Očitavanje visine snežnog pokrivača se vrši na svih šest mesta. Kao visina snežnog pokrivača uzima se srednja vrednost visina sa svih šest lenjira.

Snegomerne letve se prave od drveta dužine 180 cm, širine 6 cm i debljine 2.5 cm. Postavljaju se tako da im nulti podeljak bude ravan sa površinom zemljišta. Čitaju se celi brojevi. Ako je snežni pokrivač pored nekog lenjira manji od 0.5 cm, onda se ovakva visina označava sa 0 cm. Pri određivanju srednje visine mora se uvek zbir deliti sa 3, odnosno sa 6, iako pored nekog snegomera nije bilo snega.

Na meteorološkim stanicama se visina snega meri svakog jutra u 7 časova po SEV-u i dobijena vrednost (u celim centimetrima) se ubeležava u dnevnik osmatranja i važi za dotični dan. Kada je visina snega jednaka ili veća od 5 cm određuje se i gustina snega, i to uz pomoć snegomerne vage, Helmanove vadilice itd. Snegomerna vaga služi za merenje težine uzorka snega određene zapremine. Uzorak se uzima pomoću cilindra na vagi.

U Beogradu se, na primer, prvi snežni pokrivač obično javlja oko 3. decembra, a poslednji oko 5. marta, a u ekstremnim slučajevima 20. oktobra, odnosno 22. aprila.

Izvor: MeteoPlaneta Napisao: Vladimir Bilak